Przeciążenie poznawcze
Przeciążenie poznawcze nie jest terminem znanym każdemu. Zanim do niego przejdziemy, wyjaśnijmy, czym są „procesy poznawcze”. Otóż są to czynności, które podejmuje nasz mózg, a które to polegają na odbieraniu wszelakich informacji z otoczenia, analizowaniu ich i ponownym wprowadzaniu w postaci jakiejś reakcji. Procesami poznawczymi są m.in. uwaga, percepcja (spostrzeganie), pamięć, myślenie. Jeśli więc mówimy o „przeciążeniu poznawczym”, oznacza to, że nasze procesy poznawcze pracują zbyt długo lub zbyt intensywnie, co prowadzi do ich – mówiąc językiem potocznym – zmęczenia.
Czy kierowanie pojazdem może prowadzić do takich przeciążeń? Oczywiście, że tak. Kierując pojazdem, nasz mózg zaangażowany jest w dziesiątki różnych zadań, które jednocześnie musi wykonywać. Do czego może to prowadzić? Angażując się w jedną aktywność, często niemożliwe jest zaangażowanie z takim samym nasileniem w inną. Tym samym zasoby konieczne do bezpiecznego prowadzenia pojazdu mogą zostać ograniczone.
Co ważne, problemy z uwagą uważa się za jedną z najważniejszych przyczyn powstawania wypadków drogowych. Jakie czynniki mogą rozpraszać uwagę kierowcy? Inni użytkownicy dróg, budynki, reklamy, nawigacja, telefon, radio, rozmowa z pasażerem, obserwowanie tego, co dzieje się na tylnej kanapie, myślenie o domowych obowiązkach. Wymieniać można długo – czynników rozpraszających uwagę kierowców jest mnóstwo. Na część z nich, jak np. przydrożne reklamy, nie mamy wpływu, dlatego szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na te czynniki, które sami możemy wykluczyć lub chociaż zmniejszyć ich wpływ na przeciążanie naszych procesów poznawczych.
Konsekwencje obciążenia systemu poznawczego
Nadmierne obciążenie systemu poznawczego kierowcy powoduje pogorszenie jego zdolności percepcyjnych, wydłuża czas reakcji, a nawet zwiększa prawdopodobieństwo podjęcia złej decyzji za kierownicą. Może to prowadzić do powstania zagrażającej sytuacji, która może zakończyć się kolizją lub wypadkiem drogowym.
Przeciążenie poznawcze dotyczy każdego. Miejmy świadomość, że w im więcej aktywności angażujemy się podczas prowadzenia pojazdu, tym większe ryzyko podjęcia błędnej lub spóźnionej decyzji.
Oprac. na podst.: Kruszewski M., Łazowska E., Niezgoda M., Obciążenie poznawcze kierowców. Instytut Transportu Samochodowego.